Rubriek: Duitse Cultuur

Het Duitse voetbal en de laatste minuut

‘Typisch Duits. Een slechte wedstrijd, maar een doelpunt op het juiste moment’
Daily Telegraph

Nu Duitsland een vroege uitschakeling heeft afgewend door in de laatste minuut te scoren tegen Zweden, is het tijd mijn boek met de wel erg ter zake doende titel uit de digitale mottenballen te halen en in delen op deze site te publiceren. Bewerkt en aangepast, dat wel, maar zeker niet verouderd. Enjoy.

De 7 mythen van het Duitse voetbal

Er is geen land ter wereld waar het Duitse voetbal de gemoederen zó beheerst als Nederland.  Waarom hebben ze altijd zo’n geluk? Waarom winnen ze ‘altijd’ in de laatste minuut? Waarom krijgen ze zo vaak onterechte strafschoppen en krijgt de tegenstander ze juist niet terwijl ze wel terecht zouden zijn? Wat zijn de geheimen van het Duitse voetbal? Ik ben op zoek gegaan naar antwoorden op deze vragen.

Het Duitse voetbal en de laatste minuut

Die Mannschaft scoorde tegen Zweden weer eens in de laatste minuut en redde daarmee het vege lijf. Toeval? Of toch niet?

In 2006 schreef ik mijn boek ‘De laatste minuut, de 7 mythen van het Duitse voetbal’. Het boek gaat niet alleen in op de vraag of de Duitsers vaker dan andere teams in de laatste minuut scoren, maar gaat eigenlijk in op de geschiedenis van het Duitse voetbal.

In de komende weken zal ik delen van dit boek online publiceren, mede omdat het al lang niet meer verkrijgbaar is, maar blijkbaar nog wel relevant. Ik ga ook in op de vraag waarom de KNVB nu, anno 2018, wel interesse toont in de lessen die we kunnen leren van de Duitsers en toen, in 2006, geheel niet. Terwijl ook toen al de aanzetten zichtbaar waren. Ik begin echter met wat mooie quotes over onze oosterburen. Hierna volgen meer inhoudelijke artikelen. (Lees door voor de mooie quotes):

Het Duitse voetbal en de laatste minuut

‘Dit moet je gezien hebben om erbij te zijn’. Nee, dit is geen qoute van Johan Cruyff, maar van de reporter van het AD. Laten we het er maar op houden dat het enthousiasme geen grenzen kende na het bloedstollende einde van de wedstrijd Borussia Dortmund – Malaga CF. In de laatste minuten werd een 1-2 achterstand door de Duitsers omgebogen in een 3-2 winst.

Wie meer wil weten over de mythe van het Duitse voetbal en de laatste minuut, kan hierover meer lezen in de onderstaande vier bijdragen, afkomstig van het tweede deel van mijn drieluik over strafschoppen, Duits voetbal, en last but not least, wereldkampioen worden. Dit laatste boek is overigens nog steeds verkrijgbaar: Oranje wereldkampioen, managementlessen om te winnen. De links naar de vier artikelen over de laatste minuut van de Duitsers kunt u terugvinden door door te klikken:

OK. Ze winnen. Borussia Dortmund verslaat Ajax thuis met 1-0. Maar mist ook nog een strafschop, die door vaste verdediger van Die Mannschaft Mats Hummels op werkelijk dramatische wijze wordt ingeschoten. Zo’n slechte hebben we in de afgelopen jaren niet gezien. De hele lichaamstaal wijst naar de rechterhoek, links van keeper Vermeer. Er is sprake van een te korte aanloop en Een slap, slecht gericht schot. Een wanprestatie. Dat Vermeer deze bal stopt is niet meer dan terecht. Eindelijk een keeper van Ajax die niet al voortijdig ligt te spartelen in een hoek voor de bal is ingeschoten. Maar wat een belabberde penalty van Hummels. En dat voor een Duitser! Wat te denken van trainer Klopp, zou die er op laten trainen? Natuurlijk niet, anders neem je een penalty niet zo. Een schande voor het professionele voetbal.

De wedstrijd zelf dan. Ach, een gelijkspel had er ook ingezeten. Het was weinig verheffend allemaal. Beste man van het veld? Opmerkelijk genoeg Ryan Babel.

N.B. achteraf lees ik dat keeper Vermeer toch heeft gegokt bij de penalty van Hummels. Kortom, meer geluk dan wijsheid weer dus. Ajax kan onvoorstelbaar veel leren van het trainen op strafschoppen. Het levert ook enorm veel op, zowel qua resultaten als qua geld. Men doet het niet. later meer over dit fenomeen van weerstand tegen verandering onkunde en arrogantie.

‘Ik zie de toekomst van ons voetbal positief in. Minder inzet, minder wilskracht en minder daadkracht kan namelijk niet meer’. Het zou de conclusie kunnen zijn van het afgelopen EK, waar Oranje na drie ontluisterende nederlagen afdroop. Toch stamt de uitspraak van Jens Nowotny uit 2004 en betrof het toen het Duitse elftal. Zo snel kan het blijkbaar dus gaan in het voetbal. Die Mannschaft was in 2004 het lachertje van het EK. Men verloor van het B-elftal van de Tsjechen en speelde slechts 0-0 tegen het nietige Letland. Men verkeerde in een situatie die sterk vergelijkbaar is met Oranje anno nu.

De cultuurverschillen tussen het Duitse en Nederlandse voetbal kunnen tot twee krachtige en makkelijk te herinneren woordengroepen worden terug gebracht. Voor het Nederlandse voetbal ga ik uit van het bij Ajax leidende principe van T.I.P.S., dat staat voor Techniek, Intelligentie, Persoonlijkheid en Snelheid. Het zijn deze vier voetbalkwaliteiten die al van jongs af aan van doorslaggevend belang zijn bij de doorstroming vanuit de veelgeroemde jeugdopleiding van Ajax. Natuurlijk is Ajax niet Oranje, maar ook andere leidende clubs gebruiken vergelijkbare selectiemethoden, zoals AZ. En zodra spelers teveel afwijken van dit principe, krijgen ze het moeilijk, zoals Mark van Bommel aan den lijve heeft mogen ondervinden. Het geeft ook de zwakte van de methode aan, want voetballers met vechtlust en kracht komen door deze aanpak niet door de selectie. Ziet u tenslotte woorden als inzet, vechtlust, doorzettingsvermogen, loopvermogen of structuur in de Ajax-TIPS staan? Geen van deze begrippen vormt bij Ajax, hofleverancier van Oranje en dé maatstaf in trainend Nederland, onderdeel van de selectiemethode. Nederlandse talenten kunnen dus prachtig voetballen, maar kunnen ze vechten voor een overwinning? Het is een wat retorische vraag. De jonge spelers ontbreekt geregeld de emotionele en fysieke hardheid om in de top van het voetbal te kunnen overleven. De TIPS van Ajax hebben desondanks vele decennia voor grote successen gezorgd, omdat de selectie om tot het eerste elftal te kunnen reiken al hard genoeg was. De laatste jaren is de doorstroming van jonge Ajacieden moeilijk tot stand gekomen. Sleutelposities zijn in handen gekomen van buitenlandse speler die de doorstroming blokkeren. Daarnaast wordt de Ajax jeugd in de landelijke competities zelden tot nooit op de proef gesteld. Te vaak winnen de jeugdelftallen met groot gemak tegen landelijke tegenstanders. Kortom, de TIPS van Ajax hebben vele tientallen jaren sierlijke, vaardige en snelle spelers met vaak op jonge leeftijd een grote persoonlijkheid (of attitude?) opgeleverd, maar het levert geen vechters op, geen knokkers die voor de club op de barricaden springen als het echt nodig is.

Wat hebben de cultuurverschillen en de vijf dimensies met voetbal te maken? ‘Voor mij is voetbal een spiegel van de maatschappij’, aldus ex-voetballer Dieter Hoeneß (de eveneens voetballende broer van Uli Hoeneß) Zo is het maar net! Neem machtsafstand. In Duitsland staan voetballers in hoger aanzien dan in Nederland. Het volgende citaat van Hans Meyer, voormalig trainer van FC Twente spreekt wat dat betreft boekdelen: ‘Het is grappig als een jochie van tien op Ruud Gullit afstapt en zegt: “hé Ruud, doe me eens een handtekening”. In Duitsland stottert de geleerde professor tegen de voetballer van net twintig of deze alstublieft met hem op de foto wil.’  In voetbalprogramma’s wordt in Duitsland nog keurig Herr Netzer en ‘Sie’, gebruikt, zelfs als interviewer en analist al vele jaren gezamenlijk op de buis te zien zijn. Zakelijk en privé wordt strikt gescheiden gehouden. Afstand behouden blijft een belangrijk aspect in het werkzame en dagelijkse leven. Waar de Duitsers wellicht iets doorschieten in het houden van afstand, daar gaan Nederlanders wellicht weer iets te ver in hun populaire aanpak van sporters en trainers. Zonder enig probleem, en wellicht ook op instigatie van de betrokkenen zelf, worden spelers en trainers in programma’s getutoyeerd. In sommige gevallen gaat men zelfs gezamenlijk op vakantie of wordt samen getennist of gegolfd.

Dit is het verviolg van de twee eerdere delen op deze site. Voor de logica is het het handigst als u de voorgaande artikelen eerst leest.

De derde cultuurdimensie, ‘femininiteit’, richt zich op de mate waarin de rollen van mannen en vrouwen elkaar in een cultuur overlappen. Zijn de rolpatronen tussen man en vrouw traditioneel (man werkt, vrouw thuis bij de kinderen) dan wordt een maatschappij ‘masculien’ genoemd. Durft en mag een man in de maatschappij bijvoorbeeld ‘zwakheid’ tonen, dan wordt een cultuur feminien genoemd. Nederland wordt algemeen als vrij feminien en Duitsland als vrij masculien gezien. In Nederland werken relatief veel mannen parttime en zonder grote carrière kan je toch nog ‘iemand’ zijn. Consensus en compromis zijn in het nog steeds hardnekkige poldermodel tot kernbegrippen geworden en worden tegenover agressiviteit en assertiviteit gezet. Hollanders lullen elkaar helemaal suf om uiteindelijk bereid te zijn tot overeenkomst te komen. In Duitsland daarentegen houdt men van strijd en conflict. Duitsers zijn ‘to the point’ en zullen het je direct vertellen wanneer je een fout maakt of wanneer ze het fundamenteel met je oneens zijn. Er wordt niet om de hete brij heen gedraaid, zoals vaak in Nederland het geval is. Op het werk is het voor Duitsers van groot belang geen zwakheden te tonen. Dat wordt als gezichtsverlies gezien. Grappen maken of gezellig geneuzel horen niet thuis in vergaderingen of onderhandelingen. Duitsers houden het op formeel handelen, dat is professioneel en serieus. Ernst en humor gaan in Duitsland zelden samen: ‘Dienst ist Dienst und Schnaps ist Schnaps’. Mensen die tijdens het werk grappen en zwakheden tonen worden als onprofessioneel gezien.

Nederlanders zien graag dat ze op veel punten verschillen van de Duitsers. Alles beter dan zélf als Duitser door het leven te moeten gaan. Toen ik op de middelbare school zat was ik een van de weinigen die ‘Duits’ in mijn pakket koos en ik hoor nog de snerende opmerkingen van klasgenoten. Hoe kon iemand die bij zijn verstand was zo’n lelijke, domme taal kiezen, waar je niets aan had en die alleen door afschuwelijk dikke Duitsers in Mercedessen werd gesproken. Hier sprak een onderbuikgevoel dat toentertijd bij veel jongeren leefde en in diverse onderzoeken plots aan de oppervlakte kwam. In het bekendste van die onderzoeken, van het gerenommeerde Clingendael instituut,  kwamen de Duitsers er bij de Nederlandse jeugd extreem slecht af. Inmiddels is dat beeld ten positieve veranderd. Nu geldt Duitsland bijna als gidsland.

We komen zo een stap dichterbij een verklaring voor de verschillen tussen de diverse landen. Hoewel het speculatief is, is het belang van een uiterst fit middenveld in ieder geval al naar voren komen. Juist dat maakt blijkbaar het verschil. En als ik denk aan Duitse middenvelders, dan komen beelden naar boven van dravers, aan mannen met een onvoorstelbaar ‘Laufpenzum’ (loopvermogen). Iets, dat juist in Duitsland hoog gewaardeerd wordt. Wilskracht, rennen, inzet: het is het hoogste goed in de Bundesliga. En wie de geschiedenis van het Duitse voetbal een beetje kent, ziet veel hardlopers met mindere techniek in het team die toch vaak beslissend waren voor het succes van de Mannschaft. Wat te denken van spelers als Hans-Peter Briegel, Dietmar Eilts (verkozen tot beste voetballer tijdens het EK van 1996!), Matthias Sammer, Marcus Babbel of Bastian Schweinsteiger. Dan heb je het al snel over een ‘Muskelpaketen’(spierbundels) oftewel in voetbal Nederlands een ‘geblokte middenvelder’. Een type voetballer die in Nederland niet of nauwelijks gewild, laat staan populair is.